شاعری در مسیر ایثار و شهادت عزت و همت می خواهد

نوید شاهد آذربایجان غربی : توسعه مطالعه یک فریضه ملی است و همه مردم و نهادهای کشور اعم از فرهنگی و غیرفرهنگی باید در اشاعه و تقویت موضوع کتاب و کتابخوانی در جامعه تلاش کنند . این مهم وظیفه یک دستگاه خاص نیست به همین منظور و به مناسبت هفته کتاب سراغ " سلبی ناز رستمی" نویسنده  و شاعر کتابهایی با مضمون دفاع مقدس  رفته ایم و آنچه در ادامه می آید حاصل گفتگوی خبرنگار نوید شاهد آذربایجان غربی با این شاعر گرانقدر است.

 رستمی: بنده سلبی ناز رستمی هستم که دریک خانواده ی سنتی به دنیا آمده ام.البته سنتی نه به آن معنا که با محدودیت زندگی کرده باشم؛ بلکه نظر و عقیده ما در هر مساله ای برای والدین خیلی اهمیت داشت.خیلی ها براین باورند که خانواده های سنتی سخت گیر هستند و نفس کشیدن در اینگونه خانواده ها به مراتب کشنده تراست.نه، پدر و مادرم هرچند کم سواد بودند،ولی بینش عمیقی نسبت به مسایل روز داشتند.پدرم گاهی ساز می زدو با صدای بمش آهنگ های عاشق کراوان را زیر لب زمزمه می کرد.

از همان ابتدا عاشق آهنگ هایش بودم.نگاهم همیشه روی ردیف انگشتانش بود که چطور روی سیم های تار می لغزید و بازبان بی زبانی وجودمان را پر می کرد از عشق و محبت...همین روحیه لطیف پدرم در حقیقت اوج احساسات ما را تکان می داد.شاید باورش سخت باشد؛بیشتر اشعاری را که پدرم در حین نواختن تار زمزمه می کرد،در حقیقت زاده ی ذهن خودش بود.من فکر می کنم در زندگی هر کسی این لحظات می تواند خالق خیلی از اتفاقات باشد. همین پیوستگی با موسیقی و شعر،سبب شد که  از همان ابتدا با کتاب های شعرو داستان آشنا شوم.

اولین زمزمه های شاعری ام به زمان تحصیل در مقطع راهنمایی برمی‌گردد.یادم می آید که انشاهای خوبی می نوشتم و معمولا وقتی انشا می خواندم کلاس را سکوت عجیبی فرا می گرفت. در سال 70 برای اولین بار سطح شعرم را با شرکت درجشنواره‌های شعر که از طرف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار می شد،آزمودم. بعدها این اتفاقات به شکل جدی تری با تشویق و ترغیب دلسوزان دنبال گشت.

 رستمی: البته به شکل مستمر و جدی در همان سال های آغازین دانشجویی اتفاق افتاد.آن وقتها که سردبیر نشریه اندیشه نور در دانشگاه بودم.تشویق اساتید و دوستان شعر و ادب به این امر،دامن زده و حال و هوای شعر را در من متحول کردند.یادم می آید که نثرهای ادبی و طرح های کوتاه من خواهان زیادی داشت و مثل سریال های چند قسمتی معمولا" دوستان منتظر اشعار جدیدی در شماره های بعدی نشریه بودند.در سوال قبلی پاسخ داده شد؛هر اتفاقی می تواند در حقیقت شروع تازه ی برای نوشتن باشد.برای من هم هر روز شروع تازه ای برای نوشتن بود.

هیچ وقت یادم نمی رود که پشت ورق های کتاب های درسی ام پر از شعر بود و بی توجه به زمان و مکان دستم همچنان به قلم می رفت و چیزهایی می نگاشت.در حقیقت نمی توانم بگویم که از چه سالی و چطور به نوشتن روی آوردم. اگر از اکثر شاعران و نویسنده ها سوال شود به یقین لحظه ی آفرینش اولین اثرشان کجا و چطور اتفاق افتاده،مدتها خواهند اندیشید. 

 رستمی:  اولین اثر بنده کتاب "شلوغ تراز باد"  نشر هنر رسانه اردي بهشت بود که با تشویق اساتید و دوستان به ویژه همسرم اتفاق افتاد.من آن روزها آثار زیادی نوشته بودم که در حقیقت جرات چاپشان را نداشتم. البته جرات نه به آن معنا که از تیر تیز نقادان بهراسم؛بلکه شاهد حضور خیل کتاب های بی محتوی داستان به ویژه شعر در بازار کتاب بودم.این عوامل دست به دست هم می دادند و از ارزش اصلی کتاب می کاستند.

سرانجام با نشر هنر رسانه اردي بهشت به طریقی آشنا شدم و مراتب چاپ و نشر این کتاب بعد از سال ها مهیا گشت.قابل ذکر است که این نشر یکی از بهترینها  درحوزه ی شعر و ادب کشور است.این کتاب با حمایت نشر هنر رسانه اردی بهشت به چاپ رسید و به سرعت هم مخاطبان خاص خودش را پیدا کرد و نقدهای خوبی هم برآن وارد شد.

    مسلما کسی که دستی به قلم داشته، همیشه و در همه حال این دغدغه را دارد که چطور می تواند با زبان قلم آیینه ی احساسات درونی شاعر را به بطن اجتماع بکشاند و از این طریق خود را در شادی ها و غم های مردم شریک بداند. در مجموعه شعر "شلوغ تراز باد" همان طور که از اسمش پیداست به مضامین اجتماعی، عشق ،جنگ و...پرداخته شده.این اثر به راحتی می تواند با مردم همذات پنداری کند.بدون شک شاعر و نویسنده ای موفق است که بتواند احساس و عواطفش را به زیبایی در شعر به نمایش درآورد و هرگز از درد جامعه و دیگر انسان ها غافل نشود.

 رستمی:  البته قبل از اینکه مژده چاپ چند کتاب جدید را به دوستان شعرو ادب بدهم،بگویم که بعد از کتاب شلوغ تراز باد؛مجموعه اشعار(بوي نارنجي نارنجك)،( فوج فوج فرشته مي بارد)،(گلوله ،درخت ،پرنده)،(از بوی باروت تا پرواز کبوتر)و...انعکاس خوبی چه درمحافل ادبی و چه در شبکه های اجتماعی به همراه داشته که هر کدام به طریقی توانسته در دل مخاطبانش بنشیند. 

در حال حاضر هم مجوز چاپ و تایید چهار جلد کتاب با عنوان (لب خوانی ماهی ها شعر پریسکه )،( فشنگ های غمگین)،(در انتظار منم) به سفارش اداره كل حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس و همین طور پژوهش(ماه در آتش)از سوی کنگره ی سرداران می تواند خبر مسرت بخشی برای دوستان شعر و ادب باشد.

 رستمی: ببینید هر شاعر یا نویسنده ای حتما" هدفی از نوشتن دارد.اگر فرض کنیم که نوشتن فقط برای تفنن و سرگرمی باشد، یک جای کار ما می لنگد. مگر نوشتن تا چه حد می تواند ما را سرگرم کند یا این فاصله چطور می تواند با این موضوع پر شود.اصلا" وقتی نوشتن برای سرگرمی هم باشد ناخود آگاه راه خودش را پیدا می کند.من هم در تلاشم که با پیدا کردن هدف در حوزه ی ایثار و شهادت،از پنجره ای باز تر و با زاویه ی دیدی متفاوت تر به این مقوله بنگرم و در آثارم به حقیقت های فراموش شده این موضوع بهای بیشتری بدهم. اگر به دنیای اطرافمان عمیق تر و دقیق تر نگاه کنیم هیچ موضوعی تازه تر از این مقوله نیست. 

جهان اطراف ما جهان ایثار و شهادت است که هر روز این اصل مهم خودش را شفاف تر و معنوی تر نشان می دهد. خدا را شکر می کنم که در این عرصه دست به قلم شده ام.همان طور که می دانید در این عرصه قلم فرسایی کردن خودش عزت و همت می خواهد! به نظر من یکی از پایه های اصلی روی آوردن شاعر به این مقوله، داشتن عاطفه است و پیش زمینه ی عشق آسمانی که آن هم عشق زمینی است.

وقتی موضوع ایثار و شهادت پیش می آید، ناخود آگاه شاخصه‌ عشق پررنگ می شود.از طرف دیگر وقتی یک موضوع دغدغه شاعر باشد، آن موضوع در شعرش نمود پیدا می‌کند و چه حسی دلنشین تراز این که این دغدغه، عشق به شهدا باشد که می تواند در اثر توجه و ارادت به ایشان به وجود بیاید و درنهایت باعث گره خوردگی بین زبان عاشقانه و آیینی گردد.

 رستمی:  ببینید نه می شود گفت خوب استقبال می شود و نه می شود ردش کرد.البته باید اضافه کنم که سرانه مطالعه در کشور ما به ویژه در میان جوانان و نوجوانان ما بسیار پایین آمده است.حالا اگر این روند را در حیطه ی کتاب دفاع مقدس هم لحاظ بکنیم، باید غبطه روزهای دیروز را بخوریم. استقبال از کتاب منتشره در حوزه ی ایثار و شهادت به ویژه در استان ما قابل توجه نیست.البته باید اذعان کرد که عدم استقبال از کتب دفاع مقدس چه در استان ما و چه در استان های دیگر به پایتخت بر می گردد که این خود مجالی دیگر می طلبد. به منظور ارج نهادن به این ارزش ها و برجسته سازی تلاش های شهدا، رزمندگان و ایثارگران باید هر استان در حوزه ی استحفاظی خود در جهت نشر کتاب های ایثار و شهادت اطلاع رسانی کرده وبا بها دادن به آن موجب کنجکاوی در میان نسل جوان گردد.

 رستمی: در دوران دفاع مقدس حضرت امام خمینی (ره) فرمودند:«این جنگ برای ما نعمت بود» با توجه به صحبت های رهبر کبیر انقلاب(ره)درحال حاضر و بعد از گذشت سال ها، بهتر و عمیق تر می توان به عمق کلامش پی برد. از هر ایرانی سوال شود که هدف از این انقلاب چه بود؛ حتما" استقلال و عدم وابستگی به بیگانه را ملاک خود قرار خواهند داد.

جوانان ما آگاه به بینای حقایق هستند. سره از ناسره را تشخیص می دهند.جایی که لازم باشد حتما" به عرصه می آیند. پس این نشان می دهد که جوانان ما تا حدودی دلیل جنگ را می دانند و این دلیل می تواند نیمی از راه را رفته باشد.یعنی؛جنگ را لمس کرده اند. روحا"،فطرتا"!اصلا"هدف اصلی بنیاد حفظ آثار، نشر و ارزش‌های دفاع مقدس تحقیق، شناسایی، جمع آوری، نگهداری، تدوین آثار مکتوب و غیر مکتوب فرهنگی، تاریخی، هنری، علمی و انجام امور مربوط به حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس به خاطر همین است که جوانان ما به برکات و تاثیرات مثبت این فعالیت،جنگ را لمس کنند.

 وقتی یک جوان با خواندن یک کتاب شعر یا تماشای یک فیلم متحول می شود، پس باید این موضوع را جدی بگیریم که در راه گسترش فرهنگ ایثار و شهادت همگی دست به دست هم داده و با تمام توان در گسترش این فرهنگ غنی اسلامی تلاش نماییم.

 رستمی:  همیشه براین باور بوده ام که هر زمانی،زبان و ادبیات خاص خودش را می طلبد.خیلی ها آمدند و براساس زمانه ی خود،در قالب های مختلف شعر گفتند و رفتند. یا به عبارت دیگر ما باید فرزند زمانه ی خود باشیم. بهتر است اینگونه بگویم که اگر بخواهیم شعر ایثار،مخاطبش را پیدا کند باید دنبال هسته‌ی اصلی آن بگردیم که آن هم عشق است، عشقی که بتواند درصورت‌های مختلف، متجلی شود.به عبارت دیگر در این هسته «من»ِ شاعری با«من»ِ فردی مخاطب در ارتباط باشد.اینجاست که "من ها"دیگر شخصی نیست و به«من اجتماعی » و«من انسانی» تبدیل شده و مخاطب پا به پا و قدم به قدم با شاعر پیش می آید.در این مقوله ،هرچه زبان عاطفی تر باشد، نگرش مخاطب به شعر به دنیا برای بیان مسایل حکمی،فلسفی، ایثار و شهادت به عنوان دردی اجتماعی در قالب شعر بیان می‌شود و مخاطب عمیق تر میتواند با آن همزاد پنداری ‌کند و شعر در قلب و روحش رخنه نماید.

رستمی: در سال هاي اخير ما شاهد صدور مجوزهاي زيادي در حوزه نشر بوديم. اين امر اگرچه في نفسه خوب است؛ اما از یک سو، موجب توليد حجم انبوهي از آثار بي كيفيت در این زمینه می شود.یا حمايت از ناشران جوان هم نكته اي است كه مسئولان بايد به آن توجه بيشتري نشان دهند. در برخي موارد ديده شده كه وقتي يك عنوان كتاب توسط چند ناشر چاپ مي شود كتاب ناشر با سابقه ‌تر و قديمي‌ تر بيشتر مورد استقبال مسئولان فرهنگي قرار مي گيرد. اين در حالي است كه ناشران جوان بخش خصوصي به مراتب نياز بيشتري به حمايت و توجه دارند، همان گونه که شاعران جوان به حمایت نیاز دارند.در آخر اینکه از ناشران تقاضا دارم که بعد از چاپ کتاب ،آن را به سرعت اطلاع رسانی کرده و در دسترس مخاطبان قرار دهند.  

 رستمی: باز هم این کم کارها در این گونه سوال ها خودش را نشان می دهد.به نظرم همین بهتر که سکوت کرد.یا به قول شاعر:

کمال است در نفس انسان سخن     تو خود را به گفتار ناقص مکن!

گفتگو از معصومه مختاری